De Participatiecirkel is een inclusieve benadering voor burgerparticipatie bij projecten in de fysieke leefomgeving. Dit model is afgeleid van de Participatieladder en slaat deze letterlijk plat. Hiermee vervalt ook de suggestieve interpretatie van de traptreden, waarbij ‘hoe hoger, hoe beter’ gold. De nadruk ligt op het kiezen van de juiste vorm op het juiste moment voor de juiste doelgroep.
Bezint eer ge begint: de eerste stappen
Het is essentieel om elke project met een frisse blik te benaderen, waarbij zorgvuldig wordt overwogen hoe deze de omgeving beïnvloedt en welke meerwaarde het participeren biedt voor alle betrokken partijen.
- Wat is de aanleiding van het project? In welke mate is de Omgevingswet van toepassing? Hoe zit het met de proportionaliteit van participatie?
- Wat beoogt men te bereiken met participatie? Welke voordelen biedt participatie? Wat zijn de potentiële risico’s van niet participeren?
- Hoeveel ruimte is er voor betrokkenheid bij het participatieproces? Wat zijn de beperkingen, eisen of vooraf vastgestelde kaders?
- Wie zijn de stakeholders? wat zijn die belangen en wat weten we (al) hierover?
- Welke tijd en financiële middelen zijn beschikbaar voor dit project?
Participatiecirkel: verschillende vormen
Nu de kaders en de ruimte voor participatie helder zijn, kan het participatieproces beginnen. Stel samen met de stakeholders het proces, de geschikte vorm en het beoogde resultaat vast. Het is cruciaal om al vroeg aan verwachtingsmanagement te doen. Wees hierover vanaf het begin transparant. Creëer bijvoorbeeld geen valse verwachtingen dat participanten over alles mogen meebeslissen, als ze in realiteit slechts over specifieke aspecten van de uitvoering mogen meedenken.
Het doel bepaalt de vorm van participatie. Participatie is geen doel op zich, maar een middel voor betere besluitvorming en draagvlak.
We maken onderscheid in de volgende vormen van participatie:
Meeweten: De Basis van Participatie
‘Meeweten’ vormt het fundament van participatie. Het actief delen van informatie met stakeholders, waarbij informatie toegankelijk, begrijpelijk en vindbaar wordt gemaakt. De regie van de besluitvorming ligt volledig bij de gemeente en de belanghebbenden worden enkel op de hoogte gehouden van ontwikkelingen en beslissingen.
Meedenken: Input Leveren
Bij ‘meedenken’ denken de stakeholders samen met de gemeente na over de problemen en oplossingen bij het ontwikkelen en uitvoeren van plannen. Cruciaal hierbij is de terugkoppeling over de integratie van de opgehaalde input in de besluitvorming. Vooral wanneer afwijkend besloten wordt.
Meebeslissen: Delen van Besluitvorming
‘Meebeslissen’ geeft de stakeholders de mogelijkheid om (deel)beslissingen te nemen binnen vastgestelde kaders. Dit omvat het stellen van prioriteiten tot het meebeslissen over de inzet van middelen, waarbij een balans wordt gezocht tussen de wensen van de stakeholders en de strategische doelen van de gemeente.
Meedoen: Partnerschap in Actie
‘Meedoen’ gaat uit van een partnerschap gebaseerd op gelijkwaardigheid en gezamenlijk eigenaarschap, waarbij de stakeholders met vaardigheden en kennis actief bijdragen aan het maken en uitvoeren van projecten.
Burgerinitiatieven zijn een verbijzondering van deze participatievorm. De rol van de gemeente is hierbij ondersteunend, wat leidt tot meer eigenaarschap en verantwoordelijkheid bij de stakeholders.
Uitdagingen en Kansen
Een van de grootste uitdagingen bij participatie is het omgaan met tegengestelde belangen. Het is essentieel een open en respectvolle omgeving te creëren om alle stemmen te horen, ook die van unusual suspects. Dit vereist vaak creatieve oplossingen en compromissen. Echter, deze uitdagingen bieden ook kansen voor innovatie en samenwerking, waarbij de diversiteit aan perspectieven kan leiden tot unieke en effectieve oplossingen.
De participatiecirkel is een dynamisch en veelzijdig model dat de diverse capaciteiten en voorkeuren van de participanten erkent en benut. Het leidt tot een meer gedragen plan dat nauwer aansluit bij de behoeften van de omgeving.
Contact
Neem contact met ons op en ontdek hoe wij uw gemeente kunnen ondersteunen met het verbeteren van de openbare ruimte en het creëren van een duurzame en aantrekkelijke leefomgeving.