Stikstofproblematiek vormt een urgente uitdaging in Nederland, met name binnen de civiele techniek. Dit artikel belicht de impact van stikstof op civieltechnische onderhoudsprojecten, en verkent praktische benaderingen om deze uitdaging aan te gaan.
Stikstof en onderhoud van infrastructuur
Stikstofemissies, voornamelijk afkomstig van verkeer en industrie, vormen een bedreiging voor natuurlijke habitats en de volksgezondheid. In de context van civiele techniek vraagt dit om een zorgvuldige benadering, zeker bij onderhoudsprojecten nabij kwetsbare gebieden zoals Natura 2000-sites. Volgens de Wet natuurbescherming (nu Omgevingswet) is een AERIUS-berekening vereist om de stikstofdeposities te evalueren, ook bij schijnbaar minimale ingrepen zoals het vervangen of herstellen van asfalt. Zelfs zonder andere vergunningsvereisten is een toetsing op stikstofeffecten noodzakelijk, hoewel dit in de praktijk vaak pas bij handhaving gebeurt.
Wettelijk kader
Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 heeft de Wet natuurbescherming plaatsgemaakt voor nieuwe regelgeving omtrent Natura 2000-gebieden. Volgens artikel 5.1 van de Omgevingswet is het uitvoeren van activiteiten die significant negatieve gevolgen kunnen hebben op Natura 2000-gebieden zonder een omgevingsvergunning verboden. Dit geldt voor projecten die niet direct bijdragen aan het beheer van deze gebieden maar die, alleen of in combinatie met andere projecten, de instandhoudingsdoelstellingen van deze natuurgebieden kunnen bedreigen.
Verder benadrukt de Omgevingswet de algemene zorgplicht voor de fysieke leefomgeving. Waarbij specifieke aandacht uitgaat naar Natura 2000-gebieden zoals vastgelegd in artikel 11.6 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Hierin staat dat voor alle activiteiten die potentieel schadelijk zijn voor de conditie van deze gebieden, zoals die welke leiden tot verzuring en vermesting, een vergunningsplicht geldt. Elk habitattype binnen een Natura 2000-gebied dat gevoelig is voor deze effecten heeft een kritische depositiewaarde (KDW). Deze KDW duidt op de grens waarboven de kwaliteit van het habitat significant kan verslechteren door atmosferische stikstofdepositie. De impact van stikstofdepositie bereken je met de AERIUS Calculator, een essentieel hulpmiddel voor het plannen en beoordelen van de milieueffecten van projecten op deze kwetsbare gebieden.
Handreiking beheer en onderhoud
Na de uitspraak van de Raad van State op 29 mei 2019, die het Programma Aanpak Stikstof (PAS) ongeldig verklaarde, ontstond er veel onduidelijkheid over vergunningen voor beheer- en onderhoudsprojecten. De Handreiking Beheer en Onderhoud, opgesteld door het Ministerie van LNV in samenwerking met diverse stakeholders, biedt richtlijnen om deze onzekerheid te adresseren. Het document helpt vergunningverleners en overheidsinstanties bij het beoordelen van onderhoudsactiviteiten en de noodzaak van stikstofberekeningen.
Download hier de Handreiking Stikstofproblematiek Beheer en Onderhoud
Casestudy: Intern salderen bij wegonderhoud
Een illustratief voorbeeld hiervan is een groot onderhoudsproject aan een weg die een nieuwe woonwijk ontsluit naast een Natura 2000-gebied. Door de weg volledig af te sluiten tijdens de werkzaamheden, verminderden de directe stikstofemissies aanzienlijk. Het verkeer was omgeleid, wat resulteerde in minder stikstofdepositie nabij het beschermde gebied. Het bevoegd gezag beoordeelde de aanpak als intern salderen en verleende daarom de natuurvergunning. Intern salderen houdt in dat binnen een project maatregelen zijn genomen om negatieve milieueffecten, zoals stikstofuitstoot, te compenseren.
Projectleiders en ingenieurs moeten stikstofproblematiek begrijpen. Onderbouwing en berekeningen zijn cruciaal bij onderhoudsactiviteiten. Volg de richtlijnen en handel proactief. Zo minimaliseren we de impact op leefomgeving en natuurgebieden.
Ben jij een ervaringsdeskundige op dit gebied en wil je bijdragen aan gezamenlijke kennisontwikkeling? Deel je ervaring of aanpak door een reactie op deze blog achter te laten.